ปัจจุบันความต้องการในการใช้งานแรงงานต่างด้าวภายในประเทศไทยมีเพิ่มสูงขึ้นเป็นอย่างมาก จนสามารถที่จะเรียกได้ว่าเป็นหนึ่งส่วนในเฟืองกลจักรสำคัญที่ขับเคลื่อนเศรษฐกิจภายในประเทศของเรา มีผู้ประกอบการจำนวนมากเน้นการใช้งานแรงงานต่างด้าวในการทำงานหลายประเภท แต่... ปัญหาที่เราพบกันอยู่บ่อยๆ ก็คือ เรื่องการใช้งานแรงงานต่างด้าวอย่างไม่ถูกต้องตามกฎหมาย มีข่าวให้พบเห็นกันอยู่บ่อยๆ ว่ามีการจับกุมแรงงานต่างด้าวและผู้จ้าง มิหนำซ้ำบางครั้งยังเป็นเรื่องหนักหนากลายเป็นประเด็นระดับนานาชาติในเรื่อง “การค้ามนุษย์ !” ซึ่งเป็นเรื่องร้ายแรงที่องค์กรระดับโลกจับตาดูและมีผลสะเทือนถึงภาพลักษณ์ของประเทศในสายตาของนานาชาติ ซึ่งเชื่อว่าท่านที่ติดตามข่าวสารคงได้รับรู้เรื่องนี้อยู่แล้ว อย่างไรก็ตาม เราไม่สามารถปฏิเสธได้ว่า ความต้องการในการใช้งานแรงงานต่างด้าวเข้ามาทำงานในประเทศเป็นเรื่องที่มีความจำเป็น ดังนั้นก่อนการใช้งานแรงงานต่างด้าวผู้ประกอบการ หรือแม้แต่เจ้าของสถานที่ซึ่งมีแรงงานต่างด้าวเข้ามาทำงานจะต้องทำความเข้าใจและปฏิบัติให้ถูกต้องตามกฎหมายอย่างเคร่งครัด

ซึ่งเรื่องนี้เป็นเรื่องที่จะต้องให้ความสำคัญ เพราะในประเทศไทยมีกฎหมายควบคุมการใช้งานแรงงานต่างด้าวที่ค่อนข้างเข้มงวด มีอัตราโทษทั้งจำทั้งปรับ ! หากว่าผู้ใดต้องการใช้งานแรงงานต่างด้าวจะต้องทำความเข้าใจให้ดีเสียก่อน เพราะทั้งผู้จ้างและเจ้าของพื้นที่ๆ แรงงานต่างด้าวเข้ามาทำงานจะต้องมีความรับผิดชอบในแง่กฎหมายร่วมกัน !

houzzMate Close Up รายการที่จะมาสร้างความรู้ความเข้าใจ เพื่อให้ช่างและผู้อยู่อาศัยพูดคุยกันได้ง่ายขึ้น ได้มีโอกาสมาเจาะลึกในประเด็นนี้กับผู้ที่มีความรู้ความเชี่ยวชาญในเรื่องการใช้งานแรงงานต่างด้าวให้ถูกต้อง คือ คุณธัญญ์วรางค์ จันทร์หนัก หรือ คุณหนูเล็ก ผู้จัดการ บริษัท จัดหางาน ที-พาส เซอร์วิสอินเตอร์ จำกัด ผู้ทำงานด้านเอกสารการใช้แรงงานต่างด้าวที่มีประสบการณ์สูงของเชียงใหม่ ที่จะมาแนะนำให้ความรู้ในเรื่องการใช้งานแรงงานต่างด้าวอย่างถูกต้องให้เราได้ทราบกัน...

คำถาม : บุคคลที่เข้าข่ายถูกเรียกว่าเป็นแรงงานต่างด้าวคือใคร ?

คำตอบ : เป็นบุคคลธรรมดาซึ่งไม่มีสัญชาติไทย คือ ทุกคนที่เป็นต่างชาติ ถือว่าเป็นต่างด้าวทั้งหมด แต่ที่มีการอนุญาตให้เข้ามาทำงานในลักษณะของแรงงาน จะมีอยู่ 3 สัญชาติหลักๆ ก็คือ ลาว พม่า และกัมพูชา แต่สำหรับในเชียงใหม่ จะมีอยู่แค่สัญชาติเดียวที่มีมากที่สุดก็คือ แรงงานต่างด้าวสัญชาติพม่า แต่ส่วนใหญ่แรงงานที่อยู่ในเชียงใหม่ที่เป็นคนเชื้อชาติพม่าสัญชาติพม่าเลยมีน้อยมาก ส่วนใหญ่เป็น คนเชื้อชาติไทยใหญ่สัญชาติพม่า หรือเรียกว่า ชาวไทยใหญ่ หรือ คนไต ที่ส่วนใหญ่มาจากรัฐฉาน แต่หากว่าเป็นภาคอื่นๆ เช่นสมุทรสาคร ระนอง ส่วนใหญ่จะเป็นชาวพม่า ที่มีทั้งเชื้อชาติและสัญชาติพม่า

คำถาม : ความสำคัญของแรงงานต่างด้าวที่มีต่อประเทศไทยเป็นอย่างไร ?

คำตอบ : มีความสำคัญมาก เนื่องจากพวกเขาเข้ามาทำงานในกลุ่มงานประเภทที่คนไทยขาดแคลน หรือพูดง่ายๆ ก็คือ คนไทยไม่ทำงานประเภทนั้นๆ เช่น งานด้านการก่อสร้าง การเกษตร แม่บ้าน ทำความสะอาด สรุปก็คืองานที่มีลักษณะเป็นงานกรรมกร ซึ่งมีความสำคัญมากในการทำงาน

คำถาม : ส่วนใหญ่การจ้างงานแรงงานต่างด้าวเกิดจากการที่มีค่าแรงถูกกว่าการจ้างงานคนไทยในประเทศใช่หรือไม่ ?

คำตอบ : ไม่ใช่ ค่าแรงที่แรงงานต่างด้าวที่ถูกกฎหมายได้รับ ก็คือ อัตราเดียวกับที่แรงงานชาวไทยได้รับ คือ ได้เท่ากัน ถ้าเป็นวันละ 300 บาท ก็คือได้ 300 บาท เท่ากัน แต่อาจจะมีบางอาชีพที่ถูกกว่า เช่น แม่บ้าน หรือ การเกษตร ที่อาจจะมีการให้ค่าแรงน้อยกว่า แต่... จะให้ในเรื่องสวัสดิการอื่นแทน เช่น ที่อยู่อาศัย อาหาร ค่าน้ำ ค่าไฟ และอื่นๆ พูดง่ายๆ ก็คือ กินอยู่ด้วยเลย ซึ่งหากคิดๆ แล้วก็เป็นค่าใช้จ่ายที่ไม่น้อยกว่ากัน บางทีอาจจะมากกว่าด้วยซ้ำในบางกรณี อย่างมากันเป็นครอบครัว หรือ บางทีก็ทำงานการเกษตร ให้ดูแลสวน เมื่อผลผลิตออกก็แบ่งผลผลิตหรือรายได้กัน มีลักษณะเหมือนเป็นหุ้นส่วน แต่ส่วนเหตุผลที่ทำให้แรงงานต่างด้าวเป็นที่นิยมว่าจ้างมาทำงานก็เพราะ มีความ ขยัน ซื่อสัตย์ และอดทนในการทำงานค่อนข้างสูง

คำถาม : ประเภทงานที่แรงงานต่างด้าวสามารถทำได้มีอะไรบ้าง ?

คำตอบ : ประเภทงานที่แรงงานต่างด้าวสามารถเข้ามาทำได้มีอยู่ในกฎหมาย อาชีพที่ให้คนต่างด้าวมาตรา 13 ทำ มีอยู่ 27 ประเภทงาน ได้แก่ 1.กรรมกร (ทั่วไป) , กรรมกร (ก่อสร้าง) 2. คนสวน 3. เลี้ยงสัตว์ ยกเว้น งานเลี้ยงไหม 4.ช่างปูน 5. ช่างไม้ช่างก่อสร้าง 6. ช่างทาสี 7. ช่างไม้เครื่องเรือน 8.พนักงานซักรีดเสื้อผ้า 9.ช่างตัดเย็บเสื้อผ้า ยกเว้นเสื้อผ้าสตรี 10. พนักงานขายอาหารและเครื่องดื่ม 11.พนักงานผลิตอาหารและเครื่องดื่ม 12. พนักงานขายของหน้าร้าน 13. ช่างซ่อมจักรยาน 14. ช่างซ่อมเบาะรถ 15. ช่างซ่อมตัวถังรถ 16.ช่างช่างซ่อมท่อไอเสียรถ 17. ช่างบัดกรีโลหะแผ่นด้วยมือ 18. ช่างเลื่อยไม้ในโรงงานแปรรูปไม้ 19. ช่างซ่อมประตูหน้าต่าง 20.ช่างติดตั้งมุ้งลวด 21. ช่างย้อมผ้า 22. ช่างซ่อมรองเท้า 23. ช่างซ่อมนาฬิกา , ปากกา , แว่นตา 24. ช่างลับมีด 25. ช่างทำกรอบรูป 26.ช่างทำเครื่องทองและเครื่องเงิน 27. ช่างทอถักไหมพรมและทอผ้า

ตำแหน่งงาน 27 อาชีพนี้ จะเป็นของแรงงานต่างด้าว ที่มีบัตรประจำตัวคนไม่มีสัญชาติไทย ซึ่งในเชียงใหม่ก็จะเป็นคนเชื้อชาติไทยใหญ่สัญชาติพม่า มีบัตรขึ้นต้นด้วยเลข 5,6,7 ส่วนบัตรสีขาว ที่ขึ้นต้นด้วยเลข 0 ซึ่งเป็นบุคคลที่ไม่มีสถานะทางทะเบียน จะทำได้เฉพาะงานในข้อ 1 – 3 เท่านั้น ไม่มีสิทธิ์ทำใบอนุญาตขับขี่รถทุกประเภท ส่วนอีกแบบที่เรียกว่า Passport จะทำได้ ในข้อ 1-3 แม่บ้าน พ่อบ้าน ร้านอาหาร และโรงงานผลิต ต่างๆ

แรงงานต่างด้าวมีประเภทเดียว แต่มีการแบ่งออกตามลักษณะใบอนุญาต เช่น บัตรพื้นที่สูง บัตรสีชมพู บัตรเขียวขอบแดง ที่หน่วยงานราชาการออกให้ แล้วก็จะมี Passport ที่มีทำครั้งแรกในปี 2009 - 2011 ที่เป็นเล่มสีแดง พอมาปี 2012 ถึงปัจจุบันมีการเปลี่ยนมาเป็นเล่นสีม่วง ซึ่งมีอายุ 6 ปี แต่เมื่ออยู่ครบ 4 ปี จะต้องทำการแจ้งเพื่อของใหม่ ส่วนวีซ่าต้องต่อทุกๆ 2 ปี

คำถาม : ค่าธรรมเนียมในการขออนุญาตทำงานเป็นอย่างไร ?

คำตอบ : ในกรณีทำงานที่เป็นประเภทพื้นฐาน ของแรงงาน คือ กรรมกรทั่วไป แม่บ้าน ทำสวน เกษตรกรรม เลี้ยงสัตว์ จะเสียค่าธรรมเนียม ปีละ 1000 บาท แต่อาชีพที่เหลือจะเสียค่าธรรมเนียมปีละ 3000 บาท

คำถาม : ในการขออนุญาต จะได้รับใบอนุญาตเลยหรือไม่ ?

คำตอบ : ในตอนแรกจะได้รับเป็นใบอนุญาตทำงานชั่วคราวก่อน เป็นใบที่ออกแทนให้หลังจากทำเรื่องขออนุญาตทำงานเรียบร้อยแล้ว ก่อนจะได้รับใบจริง (เล่มสีน้ำเงิน) ซึ่งจะมีวันนัดรับอยู่ในเอกสารที่กรมแรงงานมอบให้

คำถาม : การที่จะนำเอาแรงงานต่างด้าวเข้ามาทำงานจะต้องทำอย่างไรบ้าง ?

คำตอบ : เริ่มจากตัวนายจ้าง ที่จะต้องมี “ใบโควตา” หรือ “ใบแจ้งผลการอนุญาตให้จ้างแรงงานต่างด้าว” ซึ่งมีอายุ 1 ปี นายจ้างจะต้องทำการยื่นขอใหม่ทุกปีจากสำนักงานจัดหางานจังหวัด ต่อไปก็คือ บัตรประจำตัวของแรงงานต่างด้าวเอง เช่น พาสปอร์ต บัตรสีขาว บัตรสีชมพู เล่มแดง เล่มม่วง บัตรเขียวขอบเหลือง หรือ บัตร ทร.38 หรือ... เรียกว่า บัตรทหาร เนื่องจากเป็นการดำเนินการให้โดยทหารซึ่งเป็นเอกสารประจำตัวแรงงานใหม่ล่าสุด จะมีเฉพาะผู้ที่มีบัตรเหล่านี้เท่านั้นที่สามารถรับเข้าทำงานได้ หากไม่มีบัตร อย่ารับ ! เมื่อนายจ้างเปิดรับสมัครงานและมีแรงงานต่างด้าวมาสมัครให้ขอดูทุกครั้งว่ามีบัตรแบบไหนประเภทไหน ซึ่งก็เป็นข้อดีเพราะนายจ้างสามารถตรวจสอบประวัติของแรงงานได้จากบัตรประจำตัว ในกรณีที่มี นายจ้างเดิมอยู่จะต้องทำการแจ้งให้ออกจากนายจ้างเดิมก่อน จึงจะรับเข้าทำงานใหม่ได้ แต่หากว่าบัตรอนุญาตทำงานเดิมหมดอายุพอดี ก็สามารถรับเข้าทำงานใหม่ได้เลย แต่จะต้องมีการตรวจสุขภาพทุกครั้ง ที่ โรงพยาบาลของรัฐเท่านั้น

คำถาม : การขออนุญาตทำงานของแรงงานต่างด้าวใช้ระยะเวลาเท่าไหร่ ?

คำตอบ : ในกรณีที่มีเอกสารครบ เพียงแค่วันเดียวก็เสร็จ เพียงแต่ว่าส่วนใหญ่จะมีปัญหาในเรื่องของการเตรียมเอกสาร ซึ่งบางครั้งก็ต้องมาใช้บริการผู้จัดเตรียมเอกสารอย่างที่เราเปิดดำเนินการอยู่ เป็นผู้จัดเตรียมเอกสารให้เพื่อความถูกต้อง ดังนั้นจริงๆ แล้วสามารถทำได้เอง และมีระยะเวลาการยื่นขอเพียง 1 วันเท่านั้นก็เสร็จ หากเอกสารครบสมบูรณ์

คำถาม : อยากขอทราบข้อจำกัดของการใช้งานแรงงานต่างด้าวมีอะไรบ้าง ?

คำตอบ : สำหรับแรงงานต่างด้าวที่มีการขออนุญาตและมีใบอนุญาตทำงานเรียบร้อย จะมีข้อจำกัดอยู่ที่ ตัวของแรงงานจะต้องทำงานอยู่กับนายจ้าง ที่ในใบอนุญาตทำงานระบุเท่านั้น และจะต้องอยู่ในสถานที่ ระบุในใบอนุญาตเท่านั้น ถ้าหากว่ามีการนำแรงงานออกนอกพื้นที่ ต้องไปกับนายจ้าง ต้องมีเอกสารหลักฐานพร้อม ที่สำคัญต้องให้แรงงานต่างด้าวพกใบอนุญาตทำงาน เอกสารประจำตัวติดตัวตลอดเวลาไปที่ไหน เพื่อความปลอดภัย และสามารถแสดงตนได้ในเวลาถูกขอตรวจสอบจากเจ้าหน้าที่ และเพื่อความสะดวกในการติดต่อกับนายจ้าง ในกรณีใดๆ ก็ตาม ขอให้นายจ้างเขียนหมายเลขโทรศัพท์ที่ติดต่อได้ลงในเอกสารของแรงงานด้วย เผื่อเวลาเกิดเหตุอะไรจะได้สามารถติดต่อนายจ้างได้สะดวก

คำถาม : นายจ้างจะต้องมีเอกสารอะไรบ้างในการพาแรงงานออกไปทำงานนอกพื้นที่ ?

คำตอบ : เอกสารแสดงตัว และเอกสารที่เป็นหลักฐานว่าพาแรงงานไปทำงาน แต่... ต้องพาไปภายในวันเดียวเท่านั้น และต้องพากลับ หากต้องการไปทำงานเป็นเวลานาน ต้องมีการแจ้งขอเพิ่มสถานที่ทำงานในเอกสารขออนุญาตใช้แรงงานต่างด้าว สำหรับในเชียงใหม่ นายจ้างสามารถระบุสถานที่ทำงานได้ 3 แห่ง ในการขออนุญาตแต่ละครั้ง

คำถาม : ในกรณีต้องการเปลี่ยนงานหรือเพิ่มสถานที่ทำงานจะต้องทำอย่างไร ?

คำตอบ : สามารถไปแจ้งได้ที่สำนักงานจัดหาแรงงานจังหวัด ปัจจุบันการขออนุญาตเปลี่ยนงาน หรือเพิ่มสถานที่ทำงาน มีค่าธรรมเนียมเหลือเพียง 100 บาท จากเดิม 1000 บาท ใช้เอกสารเหมือนการขออนุญาตทำงาน และสามารถเปลี่ยนแปลงได้เสมอเมื่อมีความต้องการใช้แรงงานในงานใหม่หรือต่างสถานที่

คำถาม : ในกรณีที่อยากทราบข้อมูลเพิ่มเติมสามารถติดต่อสอบถามได้จากที่ใดบ้าง ?

คำตอบ : สามารถติดต่อได้ที่ กรมการจัดหางานจังหวัดเชียงใหม่ หรือเข้าไปดูได้ที่ เว็บไซต์ของ สำนักงานบริหารแรงงานต่างด้าว http://wp.doe.go.th มีข้อมูลเกี่ยวกับแรงงานต่างด้าวและตัวอย่างเอกสารให้ดูครบถ้วน

นี่เป็นส่วนหนึ่งของข้อมูลการสัมภาษณ์ คุณธัญญ์วรางค์ จันทร์หนัก หรือ คุณหนูเล็ก ผู้จัดการ บริษัท จัดหางาน ที-พาส เซอร์วิสอินเตอร์ จำกัด ซึ่งเชื่อว่าเป็นประโยชน์ต่อผู้ที่มีความต้องการใช้แรงงานต่างด้าวเป็นอย่างมาก หากมีคำถามสามารถติดต่อเราได้ เราจะนำคำถามไปหาคำตอบ เพื่อนำเสนอให้ทราบในครั้งต่อไป